خیانت در امانت

جرم خیانت درامانت و مجازات قانونی ان
خیانت در امانت چیست؟
یکی از مهمترین جرائم علیه اموال خیانت در امانت است .یعنی وقتی مالی به کسی سپرده می شود یا برای منظور مشخصی در اختیار فردی قرار میگیرد اما وی مال را برای غیر ان چیزی که مالک مشخص کرده استفاده کند و یا از بازگرداندن مال ممانعت کند،جرم خیانت در امانت محقق شده است .جرم خیانت درامانت طبق تصریح قانون شامل اموال منقول و غیر منقول می شود .
ارکان جرم خیانت در امانت
هرجرمی برای اینکه محقق شود نیاز به تحقق سه عنصر دارد عنصر قانونی .عنصر مادی .عنصر معنوی
عنصر قانونی جرم خیانت در امانت :در واقع خیانت درامانت توسط قانونگذار ،جرم انگاری شده و برای ان در صورت اثبات مجازات مقرر گردیده است .ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی در این باره مقرر می دارد “هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر ان به عنوان اجاره یا امانت یا رهن برای وکالت هرکاربا اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که ان اشیاء نزد او بوده ان ها را به ضرر مالکین یا متصرفین انها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد . .که با توجه تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، به سه ماه تا یک سال ونیم تقلیل یافته است و درواقع میزان مجازات درحداقل و حداکثر نصف شده است .
عنصر مادی جرم خیانت درامانت:یعنی از نظر فیزیکی فرد امانتدار یکی از چهار عمل استعمال ،تصاحب،تلف یا مفقود را نسبت به مال مورد امانت انجام دهد .
استعمال:یعنی با سوء نیت از مال مورد امانت استفاده کند
تصاحب:یعنی مال مورد امانت را تصرف کرده و به صاحب مال باز نگرداند .
اتلاف:یعنی اقدامی که باعث از بین رفتن کلی یا جزئی مال شود
مفقود :یعنی بدون اینکه مال مورد امانت را تلف کند عمدا و با سوء نیت ،ان را از دسترس مالک خارج کند.
عنصر معنوی جرم خیانت درامانت:یعنی مرتکب در انجام این اعمال سوءنیت داشته باشد یعنی عمدا و به قصد وارد نمودن ضرر این کار را انجام داده باشد .یعنی اگر سهوا مرتکب تخریب یا تلف مال مورد امانی شود ،مشمول عنوان خیانت در امانت نبوده و تنها از راه مطالبه خسارت و راهکارهای حقوقی ،قابل مطالبه است .
انواع و اقسام جرم خیانت در امانت
باید بدانیم که جرم خیانت در امانت علاوه بر قانون مجازات اسلامی در قوانین متفرقه دیگری نیز مورد توجه قانون گذار قرار گرفته و در صورت های مختلف برای ان مجازات تعیین گردیده است .در واقع از نظر مجازات مشمول کیفر خیانت درامانت است .که دراین مقاله انواع ان را با ذکر مستند قانونی بررسی می کنیم.
جرم خیانت در امانت از طریق سوءاستفاده از سفید مهریا سفید امضاء
یعنی شخصی سند یا کاغذی را امضاء و مهر شده به فرد دیگری می دهد و قرار براین است که متن از قبل توافق شده ای بر روی ان نوشته شود ،اما فرد مقابل از اعتماد او سوءاستفاده کرده و در برگه سفید بر خلاف امانت و قول و قرار بینشان ،چیزی غیراز ان می نویسد .که این عمل در ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده که مقرر می دارد “هرکس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هرطریق به دست اورده ،سوءاستفاده نماید به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد “
لازم به ذکر است میزان مجازات مقرر قانونی این جرم ،با توجه به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ به شش ماه تا یکسال حبس تقلیل یافته است و همچنین از جرائم غیرقابل گذشت بود که با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری از جرائم قابل گذشت اعلام شده که شروع به تعقیب جرم ،مستلزم شکایت شاکی خصوصی و با رضایت وی ،تعقیب و اجرای مجازات متوقف می شود .
جرم خیانت در امانت از طریق سوءاستفاده از ضعف نفس اشخاص
سوءاستفاده از ضعف نفس اشخاص در ماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی ،جرم انگاری شده است که مقرر می دارد “
هر کس با استفاده از ضعف نفس شخصی یا هوی و هوس او یا حوائج شخصی افراد غیر رشید به ضرر او نوشته یا سندی اعم از تجاری ‌یا غیر تجاری از قبیل برات، سفته، چک، حواله، قبض و مفاصاحساب و یا هر گونه نوشته‌ای که موجب التزام وی یا برائت ذمه گیرنده سند یا هر شخص ‌دیگر میشود بهر نحو تحصیل نماید علاوه بر جبران خسارت مالی به حبس از ۶ماه تا دوسال و از یک میلیون تا ده میلیون ریال جزای نقدی‌ محکوم میشود و اگر مرتکب ولایت یا وصایت یا قیومیت بر آن شخص داشته باشد، مجازات وی علاوه بر جبران خسارات مالی از سه تا ۷سال ‌حبس خواهد بود.
مطابق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ مجازات مقرر درماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی تقریبا نصف شده و از سه ماه تا یکسال تقلیل یافته است .و با توجه به اینکه سوءاستفاده از ضعف نفس چنین اشخاصی معمولا توسط ولی ،وصی،قیم یا امین صورت می گیرد قانون گذار برای این افراد مجازات سنگین تری درنظر گرفته است که با توجه به قانون کاهش حبس تعزیزی مصوب ۱۳۹۹ اگر مرتکب ،چنین سمتی داشته باشد مجازات وی یک ونیم سال تا سه ونیم سال حبس خواهد بود .
جرم خیانت در امانت مستخدمین دولت ،دراموال و اسناد دولتی
وفق ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی که مقرر می دارد “هر یک از کارمندان و کارکنان ادارات و سازمان‌ها یا شوراها و یا شهرداریها و موسسات و شرکتهای دولتی و یا وابسته به دولت و یا‌نهادهای انقلابی و بنیادها و موسساتی که زیر نظر ولی فقیه اداره می‌شوند و دیوان محاسبات و موسساتی که به کمک مستمر دولت اداره می‌شوند و یا دارندگان پایه قضائی و به طور کلی اعضا و کارکنان قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مامورین به خدمات عمومی اعم از رسمی و غیر رسمی ‌وجوه نقدی یا مطالبات یا حوالجات یا سهام و سایر اسناد و اوراق بهادار یا سایر اموال متعلق به هر یک از سازمانها و موسسات فوق‌الذکر یا اشخاصی ‌که بر حسب وظیفه به آنها سپرده شده است را مورد استفاده غیرمجاز قرار دهد بدون آن که قصد تملک آنها را به نفع خود یا دیگری داشته باشد،‌ متصرف غیرقانونی محسوب و علاوه بر جبران خسارات وارده و پرداخت اجرت‌المثل به شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم می‌شود و در صورتی که منتفع شده باشد علاوه بر مجازات مذکور به جزای نقدی معادل مبلغ انتفاعی محکوم خواهد شد و همچنین است در صورتی که به علت اهمال یا تفریط‌ موجب تضییع اموال و وجوه دولتی گردد و یا آن را به مصارفی برساند که در قانون اعتباری برای آن منظور نشده یا در غیر مورد معین یا زائد بر اعتبار‌ مصرف نموده باشد. ” مشاهده می شود که خیانت درامانت مستخدمین دولتی دراموال و اسناد دولتی دارای مصادیق گوناگونی است و مجازات تعیین شده برحسب اینکه مرتکب ،منتفع شود یا خیر متفاوت می باشد .
جرم خیانت درامانت موضوع ماده ۲۸ قانون ثبت اسناد و املاک
وفق ماده ۲۸ قانون ثبت اسناد و املاک “هر‌گاه نسبت املاک وقف و حبس و ثلث باقی به عنوان مالکیت تقاضای ثبت شده و متولی یا نماینده اوقافی که به موجب نظامنامه مکلف به دادن عرض حال اعتراض و تعقیب دعوا و حفظ حقوق وقف یا حبس یا ثلث باقی است در اثر تبانی به تکلیف خود عمل ننماید به مجازات خیانت در امانت محکوم خواهد شد.
در مواردی نیز که تقاضای ثبت ملک دیگری بدون ذکر حقوق ارتفاقی املاک وقف و حبس و ثلث باقی شده است هر‌گاه اشخاص مذکور در فوق در اثر تبانی به تکلیف خود عمل ننمایند به مجازات خائنین در امانت محکوم می‌شوند.در واقع خیانت درامانت دراین ماده در رابطه با وظایف متولی،و نماینده وقف و حبس و ثلث باقی است که اگر درحفظ این اموال کوتاهی کنند به مجازات جرم خیانت درامانت مقرر درماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد .
جرم خیانت درامانت موضوع مواد ۶و۱۱ قانون تصدیق انحصار وراثت
به موجب ماده ۶ قانون تصدیق انحصار وراثت “اگر اموال منقول و غیر منقول و وجه نقد متعلق به اشخاص مجهول‌الوارث که در تصرف دولت یا موسسات تجارتی و یا صرافی و غیره‌ و یا اشخاص است، در ظرف ده سال، نسبت به مال منقول و وجه نقد و بیست سال، نسبت به مال غیر منقول از تاریخ فوت مالک، کسی به عنوان وراثت‌ ادعا ننماید، دیگر ادعائی پذیرفته نخواهد شد و اموال مزبوره، متعلق به دولت است که به مصرف موسسات خیریه برساند.”و اگر متصرفان مال متعلق به اشخاص مجهول‌الوارث و یا بدهکاران به اشخاص مزبور، بعد از انقضای مدتی که به موجب ماده ۶ همین قانون مقرر است، مال یا دین یا حتی منافع حاصله از آن را مطابق این ماده مذکور به دولت تسلیم و با تادیه ننمایند، به مجازات مقرر برای خیانت در امانت محکوم خواهند شد.در واقع دراین مورد قانون گذار صرف عدم تسلیم مال را مشمول مجازات خیانت درامانت قرار داده است .
جرم خیانت درامانت موضوع قانون تجارت
اگر دلال یا حق العمل کار یا مدیر تصفیه به وظایف مقرر قانونی خود عمل نکنند طبق قانون تجارت ،به مجازات خیانت درامانت محکوم خواهند شد .دلال فردی است که درمقابل دریافت دستمزد واسطه انجام معامله می شود یا برای کسی که میخواهد معاملاتی کند ،طرف معامله پیدا میکند .
طبق ماده ۳۴۹ قانون تجارت”اگر دلال، برخلاف وظیفه خود، نسبت به کسی که به او ماموریت داده، به نفع طرف دیگر معامله، اقدام نماید و یا برخلاف عرف تجارتی‌ محل، از طرف مزبور، وجهی دریافت و یا وعده وجهی را قبول کند، مستحق اجرت و مخارجی که کرده نخواهد بود. به علاوه، محکوم به مجازات مقرر‌ برای خیانت در امانت خواهد شد.”
حق العمل کار برخلاف امر به اسم خود ولی به حساب دیگری ،معامله نموده ودر مقابل اجرت دریافت می کند .طبق ماده ۳۷۰ قانون تجارت “اگر حق‌ العمل‌ کار، کار نادرستی کرده و مخصوصا در موردی که به حساب آمر، قیمتی علاوه بر قیمت خرید و یا کمتر از قیمت فروش، محسوب‌ دارد، مستحق حق‌ العمل نخواهد بود . به علاوه، در دو صورت اخیر، آمر می‌ تواند حق‌العمل‌ کار را خریدار یا فروشنده محسوب کند.” به موجب ‌تبصره این ماده: ” دستور فوق، مانع از اجرای مجازاتی که برای خیانت در امانت مقرر است، نیست.”
ودرمورد مدیرتصفیه طبق ماده ۴۴۰ قانون تجارت درنقاطی که اداره تصفیه تشکیل نشده باشد .دادگاه ضمن حکم ورشکستگی ،یک نفر را به سمت مدیرتصفیه تعیین می نماید.که وفق ماده ۵۵۵ قانون تجارت “اگر مدیر تصفیه، در حین تصدی به امور تاجر ورشکسته، وجهی را حیف و میل کرده باشد، به مجازات خیانت در امانت، محکوم خواهد‌ شد”درواقع مدیر تصفیه قائم مقام قانونی ورشکسته است و اگر چیزی از اموال تاجر حیف و میل شود ،او خائن درامانت شناخته می شود.
شرایط لازم تحقق جرم خیانت درامانت
شرایط لازم برای تحقق جرم خیانت درامانت وجود سه شرط اصلی می باشد.
*وجود تعهد یا قرارداد قبلی بین مالک و امین
*فعل سپردن مال به امین وتعهد وی به نگهداری مال
*سوءاستفاده امین یا استفاده او خارج ازحدود و اذن و توافق با مالک (امانتگذار)
در واقع با اثبات تمام شرایط تحقق جرم خیانت درامانت است که شاکی میتواند حکم به محکومیت متهم را از دادگاه بگیرد.

مجازات جرم خیانت درامانت طبق قانون جدید
همانطور که گفتیم قبلا مجازات قانونی جرم خیانت درامانت وفق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی ۶ ماه تا سه سال حبس بود که با توجه به تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ مجازات ان به نصف تقلیل یافته و بین سه ماه تا یکسال ونیم شده است و از یک جرم غیرقابل گذشت به جرم قابل گذشت تغییر یافته است به این معنی که پیگیری جرم ،منوط به شکایت شاکی است وبا گذشت شاکی هم ، دادرسی و مجازات به پایان می‌رسد ودیگر امکان مجازات متهم وجود ندارد..و همچنین به موجب قانون جدید کاهش مجازات حبس تعزیری(حداکثر ۱۸ ماه حبس)،جرم درجه ۶ محسوب می شود .جرم خیانت درامانت جرم انی است یعنی ارتکاب ان درمدت کوتاهی صورت گرفته است و ارتکاب ان نیاز به تکرار و استمرار سوءنیت فرد ندارد .
مرور زمان جرم خیانت درامانت طبق قانون جدید
درتعریف مرور زمان باید گفت مدت زمانی است که توسط قانوگذار برای جرائمی تعیین شده است که پس از گذشت ان مدت زمان قانونی، دیگر امکان شکایت وتعقیب متهم و رسیدگی به دعوا و اجرای حکم وجود ندارد و مرور زمان تنها در دسته جرائم تعزیری لحاظ می شود .و جرائم با مجازات حدی یا قصاص مشمول مرور زمان نمی شوند .
مرورزمان درجرم خیانت درامانت یکسال بعد از وقوع جرم یا اطلاع فرد از وقوع جرم است .و لذا انقضای مدت ۷ ساله مربوط به قبل اصلاح کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ بوده است چون جرم خیانت در امانت به جرائم قابل گذشت تبدیل شده است .
مدارک لازم و مراحل اثبات خیانت درامانت
مدارکی که برای شکایت کیفری خیانت درامانت باید درجهت اثبات ادعای خود ارائه دهید عبارتنداز:
*مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم شکایت خیانت درامانت
*رسید مال یا سندی که مالک، مال را به امین واگذار کرده است
*تنظیم اظهارنامه قانونی و مراجعه به دادسرا جهت طرح شکایت
*هرمدرک و مستندی که حقانیت شما را ثابت می کند و نشان می دهد سند یا مال یا …..نزد امین امانت بوده و وی از ان سوءاستفاده کرده است .
*شهادت دو شاهدمرد که عادل و عاقل و بالغ باشند درجهت اثبات امانی بودن مال یا سند یا …..
*علم قاضی البته درشرایطی که با توجه به اوضاع واحوال طرفین و پرونده برایش ایجاد علم و یقین شود .ودر واقع مالک ضمن ارائه مدارک و مستندات ذکر شده ، بتواند عنصر سپردن مال یا سند و…را به فرد امین وخیانت وی درمال امانی را در دادگاه ثابت نماید .
خیانت در امانت در دسته جرائم کیفری به شمار می‌رود و دادگاه صالح جهت رسیدگی به آن، دادسرای محل وقوع جرم است  شاکی پرونده خیانت در امانت ابتدا باید شکایت ‌نامه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم کند وپرونده به دادسرا ارسال شود . پس از آن دادسرا شکوائیه را بررسی می‌کند و تحقیقات مقدماتی را انجام خواهد داد. در صورتی که ادله شاکی را بپذیرد ، کیفرخواست برای رسیدگی به دادگاه فرستاده می‌شودوسپس در دادگاه حکم بر محکومیت متهم صادر می گردد .
خیانت درامانت در اموال مشاعی
با توجه به اینکه در اموال مشاعی و همچنین در ارثیه ،چون هریک ازشرکاء در ذره ذره مال مشاع مالکیت دارند ،جرم خیانت درامانت محقق نمی گردد .چرا که فرد مال خودش را در واقع تصرف کرده و عنصر سپرده شدن وجود ندارد .
خیانت درامانت جهیزیه زوجه
باتوجه به اینکه نفس پیوند ازدواج مبنی بر تفاهم و توافق برای یک شروع زندگی جدید است و مقصود زوجه از اوردن جهیزیه به منزل زوج به قصد ادامه زندگی است وبرای استفاده و انتفاع مشترک به منزل همسر خود می برد و پیش زمینه ای برای استرداد اموال وجود ندارد .این اموال امانی تلقی نشده ودر حالت معمول، تعقیب کیفری زوج تحت عنوان خیانت درامانت بعید به نظر می رسد.
خیانت درامانت کارت بانکی
فرض کنید صاحب کارت بانکی بنا به دلایلی مانند ناتوانی یا کهولت سن ،بیماری جسمی حرکتی ،یا به دلیل بودن در زندان یا بیمارستان ،کارت بانکی خود را به امین بدهد تا وی ازان هزینه های مورد نظر صاحب کارت را بپردازد اما امین از اعتماد صاحب کارت سوءاستفاده نموده و بر خلاف انچه مدنظر مالک بوده است عمل کند .یا درصورت درخواست مالک ،کارت را مسترد نکند که دراین صورت چون عنصر سپرده شدن از جانب مالک به امین وجود دارد .دارنده کارت بانکی می تواند تحت عنوان خیانت درامانت ،امین را تحت تعقیب کیفری قرار دهد .

وکیل متخصص جرم خیانت درامانت در تهران 
با توجه به اینکه پیگیری و شکایت جرم خیانت درامانت با توجه به ادله موجود درجهت اثبات جرم کار چندان اسانی نیست توصیه میشود با کمک وکیل اثبات جرم خیانت در امانت ،دلایل و مدارک و مستندات خود را جمع اوری و اقدام به طرح شکایت نمایید .گروه وکلای ندای حق درتهران طبق قوانین جدید و رویه های عملی دادگاهها سعی بر این دارد که با عملکرد و انتخاب مسیر درست شمارا به نتیجه مناسب برساند .جهت دریافت مشاوره با کارشناس مجموعه درواتساپ درارتباط باشید .