چک صیادی و روش وصول

چک چیست؟
از مهمترین اسناد تجاری که مردم در معاملات روزمره ازان استفاده میکنند چک و سفته است که دراین مقاله قصد داریم ابتدا درمورد چک و سپس نسل جدید چک ها، یعنی چکهای صیادی صحبت کنیم.ماده ۳۱۰ قانون تجارت درمورد چک مقررمیدارد “چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند.» در این تعریف چک وسیله‌ی پرداخت است که به جای پول مورد استفاده قرار می‌گیرد. “طبق تصریح متن ماده محال علیه چک ،صرفا بانک است و لذا چک هایی که توسط موسسات مالی و اعتباری و یا صندوق های قرض الحسنه صادر می شود مشمول قانون صدور چک نیستند.
چک صیادی چیست؟
طبق قانون جدید صدور چک ،چک صیادی نوع جدیدی از چک است که در سامانه ای به نام صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادرمی شود و ماده ۶ قانون جدید صدورچک مقرر داشته است که “بانک ها مکلفند برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه چک(صیاد)نزد بانک مرکزی اقدام نمایند ……”دراین روش دسته چک های بانکها کاملا یک شکل و یکنواخت صادر می شود که این ویژگی استاندارد سازی چک ها باعث شده چک های جدید به نسبت چک های قدیمی از امنیت و ضمانت اجرای بالاتری برخوردار باشند .و از فروردین ۱۴۰۰ تنها دست چک های جدید و یک شکل از طریق شعبه های بانک قابل توزیع بوده ومتقاضی از طریق سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعتبار سنجی شده و صدور دسته چک برای فرد منوط به احراز صلاحیت فرد متقاضی است .و ضمنا چک های جدید اگر درسامانه صیاد ، ثبت نشوند،اعتباری ندارند.
سامانه صیادی چیست؟
طبق ماده ۶ قانون جدید صدور چک بانکها مکلفند برای ارائه دست چک به مشتریان خود صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه دسته چک یعنی همان صیادی نزد بانک مرکزی اقدام کنند که به این شیوه ،همه چک ها به یک شکل و رنک و اندازه صادر میشوند و اعتبار مشتری از طریق این سامانه و تحت نظارت بانک مرکزی سنجش می شود و سپس برای وی دسته چک صادر می گردد.
تفاوت ظاهری چک صیادی با چک های قدیمی چیست؟
چک صیادی که جدید ترین نوع چک از سال ۱۴۰۰ می باشد چه از لحاظ ظاهری وفیزیک چک و چه از لحاظ عملی و ضریب امنیت و ضمانت اجرا با چک های قدیمی تفاوت دارد .
تفاوت چک صیادی با چک های قدیمی ازنظرشکل ظاهری این است:
*هرچک صیادی دارای کد ۱۶ رقمی یکتا ست
* تمامی چک های صیادی به رنگ بنفش است بدون توجه به بانک صادرکننده ان
*درقسمت پایین سمت چپ چک عبارت”کارسازی این چک ،منوط به ثبت صدور ،دریافت وانتقال ان در
سامانه صیاد است “
*تمام طرح و نقش درج شده بر روی چک صیادی ،با استفاده از نرم افزار امنیتی ایجاد شده و لذا از چک های جعلی قابل تشخیص و تمیز است
*کاغذ مخصوص چک صیادی دارای الیافی است که حساس به مواد شیمیایی است
*اگر چک صیادی در مقابل نور قرار گیرد عبارت چاپخانه دولتی ایران بر روی چک قابل دیدن است
*در قسمت سمت چپ و پایین چک ،لوگوی چکاوک به رنگ ابی دیده می شود
*ابعاد برگ چک صیادی ۸۵ در ۱۷۰ میلیمتر می باشد
در متن چک به رنگ سبز و درپشت چک قرمز رنگ استI.R.IRAN *استفاده از ریز نوشته
با همین مشخصات ظاهری و کلی ، می توان ان را از چکهای تقلبی به راحتی تمیز داد.

مزایای چک صیادی چیست؟
با توجه به قانون جدید، صدور چک چه به شکل الکترنیکی و چه به شکل کاغذی،باید درسامانه ثبت شود. علاوه بر تفاوت های ظاهری از مزایای چک صیادی می توان به موارد زیر نیز اشاره کرد
*کد شناسه ۱۶ رقمی(درقسمت بالا سمت چپ چک) به هر برگ چک که اطلاعات صاحب حساب دران درج شده است
*نوع و جنس کاغذ و برگ چک صیادی ،برجسته بوده و به راحتی قابل جعل نیست وامنیت ان را بالا می برد.
*امکان استعلام اعتبارحساب صادر کننده چک که امکان برگشت چک را کمتر می کند
*قابلیت نقد شدن در تمام بانکهای کشور را دارد حتی اگر بانک صادرکننده ،جای دیگری باشد .
*حذف صدور چک صیادی به شکل” در وجه حامل” که خطراتی مثل سرقت و …را کم میکند
*حذف صدور چک به شکل “سفید امضاء” که این موضوع نیز، خطرات سوءاستفاده برای صاحب حساب را ازبین می برد.
*ندادن دسته چک به افرادی که اعتبارسنجی انها رد می شود
*حذف اختیارات وقدرت شعبه های بانک درصدور دسته چک
*کاهش جرائمی مثل جعل . کلاهبرداری
نحوه استعلام وضعیت چک صیادی
در چک های صیادی امکان استعلام هربرگ چک وجود دارد که افراد برای استعلام خوش حسابی و اطمینان خاطر از وصول چک ، می توانند کد شناسه ۱۶ رقمی درج شده بر روی برگ چک ، را به سامانه استعلام پیامکی بانک با سرشماره (۷۰۱۷۰۱) به صورت *۱*۱کد ۱۶ رقمی ارسال کنند و بدین گونه از وضعیت اعتبار حساب صادرکننده چک و مبلغ و تعداد چک های برگشتی اطلاعات کسب کنند . البته بهترین روش ،استفاده از برنامه ساد ۲۴ است چرا که بعد ازورود به برنامه و انتخاب گزینه استعلام و وارد کردن کد ۱۶ رقمی، وضعیت حساب صادرکننده چک با عنوان یکی از رنگ ها مشخص می شود.
وضعیت سفید درچک صیادی:یعنی صادرکننده هیچگونه چک برگشتی نداشته و یا اگرهم داشته ازان رفع سوءاثر شده است
وضعیت زرد در چک صیادی:یعنی صادر کننده یک فقره چک برگشتی ویا حداکثر ۵ تومان تعهدچک برگشتی دارد
وضعیت نارنجی درچک صیادی :یعنی صادرکننده چک دو الی ۴ فقره چک برگشتی دارد یا حداکثر مبلغ ۲۰ میلیون تومان تعهد چک برگشتی دارد .
وضعیت قهوه ای درچک صیادی:یعنی صادرکننده چک ۵ الی ده فقره چک برگشتی دارد یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد چک برگشتی دارد .
وضعیت قرمز در چک صیادی:یعنی صادرکننده چک بیش از ده فقره چک برگشتی دارد یا بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد چک برگشتی دارد.
نحوه و شرایط دریافت دسته چک صیادی برای اشخاص حقیقی :
فرد متقاضی به شعبه بانک مراجعه می کند و درخواست اولیه صدور دسته چک را ارائه می دهد وپس از تایید رییس شعبه ،درخواست او برای استعلام به سامانه صیاد تحت نظارت بانک مرکزی ارسال می شود.پس از بررسی چنانچه فرد متقاضی از نظر بانک مرکزی ،واجد صلاحیت برای دریافت دسته چک تشخیص داده شد دسته چک جدید برای وی ،صادر خواهد شد .لازم به ذکر است که در یک تعریف کلی ،هرشخص یک شخص حقیقی درنظر گرفته می شود و شرایط دریافت دسته چک صیادی برای اشخاص حقیقی بدین گونه است که:
گذشت زمان حداقل ۲ سال از تاریخ اولین افتتاح حساب فرد متقاضی در بانک *
*فرد متقاضی دارای محل سکونت یا محل کار دائمی باشد
*فرد متقاضی نباید دارای بدحسابی درگذشته باشد یا چک برگشتی داشته باشد.
*داشتن یک سپرده بلند مدت با موجودی حداقل ۵ میلیون تومان که حداقل ۶ ماه از زمان افتتاح ان گذشته باشد.
*به همراه داشتن یک معرف خوش حساب و معتبرهنگام مراجعه به بانک

نکته:نکته مهم اینکه قانون چک فقط صادرکننده را مسئول پرداخت چک می داند وداشتن یک معرف خوش حساب و معتبر ،شاید روند دریافت دسته چک را برای شما تسهیل کند اما بر خلاف ضامن ،درصورت برگشت چک هیچگونه مسئولیت قانونی برعهده اش نیست .
البته لازم به ذکر است این شرایط معمول دریافت دسته چک برای اشخاص حقیقی است و اگر نیاز به دسته چک صیادی فوری بود بعضی از بانکها درصورت احراز شرایط فرد و تایید رییس شعبه به فردی که تازه حساب باز کرده نیز با میزان موجودی ۵ الی ۱۰ میلیون امکان دادن دسته چک هست .

نحوه و شرایط دریافت دسته چک صیادی برای اشخاص حقوقی :
در شرایطی که فردی به عنوان نماینده یک شرکت یا موسسه ای فعالیت میکند ،شخص حقوقی نامیده می شود .شرایط دریافت دسته چک صیادی برای اشخاص حقوقی این است که:
*گذشت حداقل یک سال از زمان افتتاح حساب جاری
*گذشت حداقل ده سال از تاریخ فعالیت شرکت
*در طی ده سال بیش از دوبار،محل کارشرکت تغییر نکرده باشد
*اشخاص حقوقی غیر دولتی لازم است که یک سپرده بلند مدت با اعتبار ۵۰ میلیون داشته باشند که حداقل ۶ ماه از افتتاح حساب گذشته باشد و یک سال به سررسید ان باقی یاشد .
مدارک لازم برای دریافت چک صیادی برای اشخاص حقیقی چیست ؟
مدارک و متن نامه درخواست دسته چک صیادی برای اشخاص حقیقی کمی متفاوت است و مدارک لازمه برای اشخاص حقیقی هنگام مراجعه به بانک شامل:
*کپی ازتمام صفحات شناسنامه فرد متقاضی دریافت دسته چک صیادی
*یک قطعه عکس
*چنانچه مستاجر هستید یک کپی از سند اجاره نامه
*کپی ازتمام مدارک شغلی چراکه برای دریافت دسته چک باید شاغل باشید و مستند شغلی ارائه دهید
ارائه مدارک کافی از محل سکونت خود و داشتن کپی از قیوض اب ،برق،گاز و..برای ثبت ادرس دقیق محل سکونت
مدارک لازم برای دریافت چک صیادی برای اشخاص حقوقی چیست؟
*درخواست افتتاح حساب بانکی با امضای صاحیان امضای مجاز درشرکت
*اصل و کپی اساسنامه و اظهارنامه ثبت شرکت
*اصل و کپی اخرین روزنامه رسمی شرکت
*اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره شرکت
*اصل و کپی گواهینامه ثبت شرکت
*تایید امضای صاحبان مجاز امضای شرکت
*داشتن ملک دائمی
راههای دسترسی به سامانه صیادی
برای دسترسی به سامانه صیادی چند راه وجود دارد:
*ثبت ،استعلام،وتایید چک صیادی از طریق اینترنت بانک یا از طریق سایت بانک مرکزی
*ثبت و استعلام وتایید چک صیادی از طریق برنامه موبایلی مورد تایید مثل اپلیکیشن اپ،یا ساد۲۴
نحوه احراز هویت درسامانه صیادی
برای ثبت و تایید و دریافت و انتقال چک صیادی ابتدا باید هویت فرد در سامانه صیاد بانک مرکزی مشخص شود که این عمل با ورود اطلاعات یکی از کارت های بانکی انجام می شود :
*کارت بانکی که درسامانه ثبت می شود رمز دوم یا پویا داشته باشد
*شماره سیم کارتی که درسامانه ثبت می شود به نام خود فرد باشد
پس از وارد کردن کد ملی ،شماره تلفن همراه و مشخصات کارت بانکی ،سایت شاپرک به صورت خودکار مبلغ ۱۲۰۶ ریال از حساب شما کسر می نماید و احراز هویت شما ثبت می شود.
چگونه چک صیادی را انتقال دهیم؟
درمورد چک های قدیمی انتقال چک از طریق پشت نویسی (ظهرنویسی)صورت می گرفت و پشت نویسی درچک های صیادی غیرقانونی است و با توجه به اینکه براساس قانون جدید چک ،صدور چک در وجه حامل ممنوع شده است لذا انتقال چک نیز باید از طریق سامانه صیادی انجام شود.و برای این کار میتوانید از اپلیکیشن اپ یا ساد ۲۴ هم استفاده کنیدو مراحل ان به شرح ذیل است:
*انتخاب گزینه انتقال چک
*وارد کردن کد ۱۶ رقمی
*انتخاب لوگوی بانکی که دران حساب دارید و رمز پویای ان فعال است
*وارد کردن تاریخ و مبلغ به صورت دقیق
*وارد کردن نام و کد ملی دریافت کننده (انتقال گیرنده )و نوع کد(شخص حقیقی یا حقوقی حسب مورد)
*وارد کردن نام و مشخصات و کد ملی امضاء کننده (انتقال دهنده)
که پس از صحت و سنجش اطلاعات توسط سیستم بانک مرکزی، گزینه تایید را بزنید تا چک مربوطه به درستی انتقال یابد.
نحوه برگشت چک صیادی وراههای وصول ان از طریق قانونی
میدانید که چکهای قدیمی یا غیر صیادی ،تابع قوانین زمان خود می باشند .طبق قانون جدید چک ،درصورتی که حساب صادرکننده فاقد موجودی بوده یا کسر موجودی داشته باشد،دارنده چک می تواند از بانک تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت یا کسر موجودی نماید و بانک نیز موظف است اطلاعات کامل چک را در در سامانه چک های برگشتی بانک مرکزی ثبت نموده و کد رهگیری را بر روی ان قید کند .لذا دارنده با در دست داشتن چک صیادی برگشتی و گواهینامه عدم پرداخت ان ،وفق ماده ۲۳ قانون جدید صدور چک می تواند با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی از دادگاه صالح بدون دریافت دادنامه و قطعیت ان ، بابت وجه چک ،تقاضای صدور اجراییه نماید یعنی نیازی به صدور حکم قطعی نیست .پس از ارجاع پرونده به دادگاه قاضی چک را بررسی میکند و درصورت وجود شرایطی علیه صاحب حساب ،صادرکننده و یا هردو اجراییه را صادر میکند.
*در متن چک وصول وجه ان منوط به تحقق شرطی نشده باشد
*درمتن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین تعهد یا ضمانت معامله ای است
*گواهی عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت مقرر ،صادر نشده باشد .
بعد از صدور اجراییه صادرکننده مکلف است ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ ،بدهی خود را پرداخته یا با رضایت دارنده ،ترتیبی برای پرداخت فراهم کند .یا نهایتا مال معرفی نماید .در غیراین صورت طبق درخواست دارنده چک ،اموال صادرکننده ،توقیف می شود و مبلغ چک از محل ان تامین می گردد .و اگر اموالی نداشته باشد اجرای احکام ،حسب درخواست دارنده ،به او حکم جلب می دهد
ضمانت اجرای وصول چک صیادی ثبت نشده چیست ؟
اگر چکی بدون ثبت شدن در سامانه صیادی ارائه شود از مزایای سند تجاری بهره مند نخواهد بود و مثل یک سند عادی می توان نسبت به ان اقدام کرد یعنی دارنده با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی نسبت به ثبت دادخواست اقدام می نماید . و پس از ثبت دادخواست اگر مبلغ چک کمتر از ۲۰ میلیون تومان بود پرونده جهت رسیدگی به شورای حل اختلاف ارجاع می شود واگر بیشتر از ۲۰ میلیون تومان بود قابل رسیدگی در دادگاه خواهد بود .
وکیل متخصص چک صیادی
با توجه به مزایایی که قانون گذار برای چک های صیادی در نظر گرفته است و شخص دارنده می تواند بدون طرح دادخواست،تقاضای صدور اجراییه نموده و در زمان سریع تری به نتیجه برسد .صدور اجراییه منوط به این است که صدور چک مشروط به شرطی یا ضمانتی نباشد .با توجه به بررسی چک صیادی و اثارحقوقی ان ،مشاوره با یک وکیل چک صیادی در بررسی و مسائل مربوط به ان حائز اهمیت است که دارای تجربه کافی دراین زمینه باشد .دراین باره گروه حقوقی ندای حق ،متشکل از وکلای با تجربه و متعهدی است که می توانند پرونده های مربوط درحوزه اسناد تجاری ازجمله چک صیادی را، با موفقیت ،به نتیجه مطلوب برسانند .برای دریافت مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری تهران ،از طریق واتساپ با ما و کارشناس مجموعه درارتباط باشید.

در چک های جدید باید نام دارنده قید گردد و چک صیادی به نام دارنده آن در سامانه ثبت شود. در غیر اینصورت چک محسوب نمیشود و این نوع چک یک چک حقوقی و در واقع یک سند مدنی محسوب میشود.