هنگامی که فردی فوت می‌کند، ورثه او برای اینکه بتوانند هرگونه اقدام حقوقی در اموال و دارایی‌های او داشته باشند، باید اقدام به ارائه گواهی انحصار وراثت کنند. امکان تقسیم ارث بدون ارائه انحصار ورثه وجود ندارد. در صورتی که گواهی انحصار وراثت را دریافت نکرده باشید، نمی توانید هیچگونه اقدام حقوقی در دفاتر اسناد رسمی، ادارات دولتی یا بانک ها انجام دهید و این بدین معنی است که امکان تقسیم و یا انتقال ترکه متوفی وجود ندارد.
پیشنهاد می کنیم با توجه به اینکه پرونده های حقوقی معمولا روند پر پیچ و خمی دارند، برای دریافت مشاوره در مورد گواهی انحصار وراثت، با وکلای باتجربه گروه حقوقی ندای حق تماس بگیرید و ضمن دریافت راهنمایی های لازم، از نحوه ثبت درخواست و گرفتن برگه انحصار وراثت مطلع شوید.
تماس با کارشناسان ندای حق
در این مقاله علاوه بر پاسخ به سوال گواهی انحصار وراثت چیست، مراحل و مدارک لازم برای ثبت درخواست برگه انحصار وراثت را مرحله به مرحله توضیح می دهیم.
انحصار وراثت چیست
پس از اینکه شخصی از دنیا می رود، ماترک یا همان اموال او به طور قهری و غیر ارادی به ورثه اش ارث می رسد. طبق قانون انحصار وراثت، اولین اقدامی که افراد بعد از فوت پدر باید انجام دهند، دریافت گواهی حصر وراثت برای تقسیم اموال است. گواهی انحصار وراثت یا برگه حصر وراثت که گاهی به اشتباه به آن انحراث یا انحراس وراثت نیز می گویند، یک سند رسمی و قانونی است.
برای دریافت گواهی انحصار وراثت کافی است با یک حقوقدان با تجربه انحصار وراثت که به تمام قوانین این حوزه آشناست، مشاوره داشته باشید. برای این منظور پیشنهاد می کنیم به لینک وکیل انحصار وراثت مراجعه کنید.
در این سند میزان سهم الارث تمام وراث به شکل دقیق تعیین می شود. گواهی انحصاروراثت از جانب شورای حل اختلاف در آخرین محل اقامت فرد فوت شده صادر می شود. این گواهی در دو نوع محدود و نامحدود صادر می شود که در بخش بعد به آن می پردازیم.
دادنامه یا گواهی انحصار وراثت چیست
گواهی یا دادنامه انحصار وراثت به فرمی حقوقی و رسمی گفته می‌شود که در آن سهم الاث هر کدام از ورثه مشخص می‌شود و آنها پس از دریافت این گواهی، می‌توانند نسبت به خرید و فروش ارثیه‌های خود اقدام کنند. بدون داشتن دادنامه انحصار وراثت امکان تقسیم اموال وجود ندارد و این کار غیرقانونی است.
برای دادخواست انحصار وراثت حضور تمامی وراث الزامی نیست و آنها می‌توانند به یکی از ورثه وکالت داده تا او تمامی کارهای قانونی را انجام دهد. اگر اطلاعات کافی از شرایط گواهی انحصار وراثت ندارید، می توانید از یک وکیل ماهر نیز کمک بگیرید.
تفاوت گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود
گواهی انحصار و وراثت که صادر می شود بر اساس اموال باقی مانده از متوفی به دو دسته محدود و نامحدود تقسیم می شود.
اگر میزان دارایی و اموال به جا مانده از متوفی، کمتر از 50 میلیون تومان باشد انحصار وراثت محدود نیاز است و اگر میزان ان اموال و دارایی بیشتر از 50 میلیون تومان باشد، مستلزم اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود است. انحصار وراثت نامحدود از نطر زمانی با محدود فرق دارد چرا که درنوع نامحدود نیاز به نشر اگهی می باشد ومدت ان حدود 30 روز ولی صدور گواهی انحصار وراثت محدود حدود یک هفته است.
در روند اجرایی ساختن انحصار وراثت، توجه به طبقات ارث بسیار مهم و حائز اهمیت است. منظور از طبقات ارث، بازماندگان شخص متوفی هستند که دارای نسبت سببی یا رابطه خونی با ایشان هستند (فرزندان و والدین در گروه رابطه خونی قرار دارند. این در حالی است که نسبت سببی به واسطه ازدواج شکل می گیرد).
گروه وکلای ندای حق در کنار شماست تا با ارائه راهنمایی های لازم، روند انحصار وراثت را به صورت کاملا قانونی دنبال کنید.
ماترک متوفی چیست
ماترک به تمامی اموالی گفته می‌شود که از فرد فوت شده باقی مانده است. این دارایی شامل زمین، خانه، خودرو، حساب‌های بانکی و غیره است. وراث موظف هستند بر اساس وصیت نامه تمامی بدهی‌های متوفی را از مال او پرداخت کرده و سپس بقیه اموال باقیمانده را میان خود تقسیم کنند.
هنگامی که دادنامه انحصار وراثت صادر می‌شود، موضوع ماترک متوفی پیش می‌آید، به همین دلیل تمامی وراث باید ماترک را در نظر گرفته و مقداری از آن را برای بدهی‌های متوفی کنار گذاشته و مابقی را بر اساس قانون میان خود تقسیم کنند. در صورتی که در این مسیر با مشکل روبرو شوند، می‌توانند با یک وکیل صحبت کرده و از طریق قانون اقدام نمایند.
عدم همکاری ورثه در پروسه انحصار وراثت
چنانچه بعضی از ورثه برای انجام انحصار وراثت همکاری نکنند یا بر سر اموال و دارایی های به جا مانده از متوفی مانند زمین یا آپارتمان توافق نداشته باشند، بسته به نوع موضوع و ماترک متوفی اولین قدم مذاکره و صحبت با ورثه است و چنانچه ورثه برای اخذ گواهی انحصار وراثت و دیگر امور مربوط به آن همکاری نکنند دادگاه بدون نیاز به حضور ورثه به درخواست متقاضی رسیدگی نموده و تصمیم مقتضی می گیرد.
مدارک لازم برای دریافت دادنامه انحصار وراثت چیست
برای دریافت دادنامه انحصار وراثت یک سری مدارک به شرح زیر مورد نیاز است. مدارک حصر وراثت در زیر لیست شده است.
- گواهی فوت که تمامی افراد می‌توانند آن را به صورت الکترونیکی دریافت کنند.
- عقدنامه یا کپی آن برای همسر متوفی
- شناسنامه وراث
- وصیت نامه تایید شده و معتبر
- استشهادیه محضری
تمامی مدارک بالا باید به طور کامل تهیه و ارائه شوند. در صورتی که هر کدام از مدارک ناقص باشد یا برخی از ورثه تمایلی به همکاری نداشته باشند، ممکن است دریافت دادنامه انحصار وراثت کمی با مشکل همراه شده و نیاز باشد شما با یک وکیل با تجربه و حاذق در این زمینه مشورت کنید.
مراحل انحصار وراثت برای دریافت برگه دادنامه
در این بخش از مقاله به طور کامل و دقیق مراحل انحصار وراثت برای دریافت گواهی حصر وراثت را شرح می دهیم. پس از اینکه دارایی شخص فوت شده توسط قانون و اشخاص ذی صلاح به طور دقیق مشخص گردید، قاضی حکم به تقسیم اموال می دهد. رای صادر شده با عنوان گواهی انحصار وراثت، صورت کاملا قانونی دارد و واجب الاجراء خواهد بود.
صدور گواهی فوت از ثبت احوال
در قدم اول از مراحل صدور گواهی انحصار وراثت، باید از اداره ثبت احوال گواهی فوت دریافت کنید. همانطور که می دانید، پس از فوت شخص، شناسانامه وی ابطال شده و تاریخ فوت و علت مرگ در سیستم الکترونیکی اداره ثبت احوال، ثبت می شود.
گواهی فوت فقط وراث درجه یک یا وکیل ایشان تحویل داده می شود. دقت داشته باشید که برای دریافت گواهی فوت، لازم است که فرم گواهی انحصار وراثت را تکمیل کنید. در این فرم، نام تمامی وراث و نسبتی که با شخص فوت شده دارند، باید به طور دقیق آورده شود.
احراز هویت وراث
فرم تکمیل شده در مرحله قبل به همراه مدارک دیگری همچون گواهی فوت و مدارک شناسایی وراث به دفتر اسناد رسمی تحویل داده می شود. در این مرحله نیاز به حضور دو شاهد است که همه وراث را بشناسند و استشهادیه انحصار وراثت را امضا کنند.
مشخص شدن تکلیف مالیات بر ارث
تمامی اموال و دارایی منقول و غیر منقول شخص متوفی توسط اداره دارایی مشخص شده و رسیدی جهت ارجاع به شورای حل اختلاف صادر می شود. ادامه روند انحصار وراثت به شورای حل اختلاف واگذار می گردد.
اقدامات انحصار وراثت در دفتر خدمات الترونیک قضایی
پس از انجام مرحله قبل و تهیه مدارک ،متقاضی به یکی از دفاتر خدمات الترونیک قضایی مراجعه نموده و دادخواست انحصار وراثت خود را تقدیم می نماید. نکته مهم اینکه نیازی به مراجعه تمام ورثه برای دادخواست نیست و هر یک از ورثه به تنهایی حق این اقدام را طبق قانون دارد. حتی اگر فردی جزء ورثه نبوده و دینفع باشد، می تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را داشته باشد.
پیگیری روند انحصار وراثت توسط شورای حل اختلاف
در این مرحله، نیازی به حضور همه وراث نیست. به این دلیل که وکیل انحصار وراثت با ارائه مدارک لازم، روند قانونی انحصار وراثت را دنبال می کند. مدارک لازم عبارتند از اصل مدارک شناسایی و کپی آنها، گواهی مالیات بر ارث، ارائه کپی مدارک برابر اصل همسر متوفی و گواهی فوت که باید به شورای حل اختلاف تحویل داده شود. صدور گواهی انحصار وراثت در صلاحیت شورای حل اختلاف اخرین اقامتگاه متوفی می باشد.
شورا مدارک متقاضی انحصار وراثت را بررسی نموده و با توجه به اداری بودن این موضوع اقدام به نشر اگهی در روزنامه می نماید تا چنانچه فرد دیگری به جز ورثه معرفی شده، ادعایی یا وصیت نامه ای در خصوص متوفی دارد به شورا مراجعه کند. پس از اگهی شورا چنانچه یک ماه بگذرد و خبری نشود، شورا گواهی انحصار وراثت را صادر می کند.
پیگیری قانونی سایر وراث
برای اینکه مراحل انحصاروراثت سال 1403به درستی انجام گیرد، طبق قانون و با پرداخت هزینه گواهی انحصار وراثت از سمت وراث، آگهی انحصار وراثت در روزنامه های کثیر الانتشار درج می شود. اگر شخصی ادعای ارث داشته باشد، خود را به دادگاه معرفی می کند تا احراز هویت شده و درخواست وی، مورد بررسی قرار بگیرد.
اقدامات ورثه پس از اخذ گواهی انحصار وراثت
بعد از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث به اداره مالیات مراجعه نموده و نسبت به برداخت مالیات بر ارث اقدام می نمایند. بعد از طی اولین گام (یعنی اخذ گواهی انحصار وراثت)، ورثه می توانند نبست به تقسیم ترکه و …. اقدام نمایند.
چند نکته مهم که باید درباره انحصار وراثت بدانید
پس از صدر و ارائه دادنامه انحصار وراثت بهتر است نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- روند انحصار وراثت باید بر اساس قواعد ارث در قانون مدنی دنبال شود.
- در صورتی که متوفی دارای وصیت نامه است، لازم است ابتدا به آنچه در وصیت نامه آورده شده است، توجه نموده و سپس مراحل انحصاروراثت پیگیری شود.
- تمامی ابلاغیه های قانونی توسط شورای حل اختلاف از طریق سامانه ثنا، اعلام می گردد.
- در تقسیم بندی ارث، اشخصاص درجه یک اولویت دارند. به این معنی که وراث نزدیک تر، ارجح تر هستند.
- پس از اینکه، گواهی فوت صادر شد، فقط کافیست یک نفر به دفتر خدمات قضایی کند. لزومی به حضور همه وراث نیست.
- شما میتوانید هر زمان برای گرفتن انحصار وراثت اقدام کنید و محدودیت زمانی برای این کار وجود ندارد، حتی مشمول جریمه نیز نمی‌شوید.
- به برخی اموال متوفی مالیات تعلق می‌گیرد که ورثه موظف به پرداخت این مالیات هستند. لیست مواردی که به آنها مالیات تعلق می‌گیرد به صورت مرتب تغییر می‌کند و نیاز است شما قبل از پرداخت، از آن اطلاع داشته باشید.
- در صورتی که ورثه هنگام تقسیم اموال با مشکل یا عدم تفاهم روبه رو شوند، قانون برای آنها به صورت عادلانه این کار را انجام می‌دهد.
پروسه انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور
همانطور که قبلا هم گفتیم، طبق قوانین موضوعه، اتباع ایرانی در هرکجای دنیا که باشند در احوال شخصیه مثل ازدواج و طلاق و ارث، باید طبق قوانین کشور خود عمل نمایند. برای همین، طبق ماده 22 قانون ثبت احوال، وفات ایرانیان در خارج از کشور باید به ماموران کنسولی محل اقامت یا نزدیکترین ماموران کنسولی ایران یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام گردد .لذا مرحله اول ابطال شناسنامه و صدور گواهی فوت فرد است که به ورثه یا وکیل وی ارائه می شود.
دادن وکالت به وکیل دادگستری متخصص در انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور به دو طریق امکان پذیر است اگر کارت ملی شما هوشمند بوده و سیم کارت ایراتی فعال داشته باشید، میتوانید با ثبت نام در سامانه ثنا و احراز هویت خود به صورت مستقیم به وکیل خود در ایران وکالت دهید و اگر چنین امکانی ندارید می توانید از طریق سامانه میخکی وزارت امور خارجه و بعد از احراز هویت و امضای وکالتنامه، آن را برای وکیل خود در ایران ارسال کنید تا نسبت به اخذ گواهی انحصار وراثت برای شما اقدام نماید.
انحصار وراثت برای فرد محجور
کلمه محجور به معنای منع کردن و در معنای حقوقی به کسی گفته می شود که صلاحیت تصرف و انجام اعمال حقوقی در اموال خود را ندارد. افراد محجور شامل سه دسته می باشند: مجنون (دیوانه)، صغیر و غیر رشید.
فرد مجنون یا اصطلاحا دیوانه صلاحیت تصمیم گیری در هیچ نوع امور اعم از مالی و غیرمالی را ندارد و فرد صغیر هنوز به سن قانونی نرسیده و فرد غیر رشید هم به سن قانونی رسیده اما هنوز درک کافی نسبت به مسائل مالی و انجام اعمال حقوقی ندارد. لذا تقسیم ارث محجورین با توجه به اینکه صلاحیت تصمیم در مورد اموالشان را ندارند با حضور ولی یا قیم آنها و یا وکیل شان صورت می پذیرد.
سخن پایانی
در این مقاله به موضوع انحصار ورثه چیست پرداختیم. موضوع انحصار وراثت یکی از موضوعات اصلی در قانون کشور ایران به حساب می‌آید و پس از آنکه دادنامه انحصار وراثت صادر شد، هر کدام از ورثه می‌توانند برای دریافت حق قانونی خود اقدام کنند. گاهی مواقع به دلیل برخی مشکلات حقوقی و قانونی ممکن است برای وراث مشکلات مختلفی ایجاد شود. در این شرایط میتوانید با یک وکیل باتجربه صحبت کرده تا او در این مسیر شما را به طور کامل راهنمایی کند.
سوالات متداول
در واقع عبارت صحیح برای “انحراث وراثت” عبارت “انحصار وراثت” می باشد که البته به آن “دادنامه انحصار وراثت” یا گواهی حصر وراثت” نیز می گویند. گواهی حصر وراثت عبارتست از یک تاییدیه رسمی و قانونی از طرف دادگاه برای تعیین وراث فرد فوت شده که بدون آن امکان تقسیم یا انتقال ماترک متوفی (اموال باقی مانده از فرد فوت شده) به صورت قانونی وجود ندارد.
گواهی حصر وراثت همان گواهی انحصار وراثت می باشد. گواهی حصر وراثت یکی برگه تاییدیه است که به صورت قانونی از طرف دادگاه برای تعیین وراث فرد فوت شده صادر می شود.
برای فردی که فوت شده و اموال منقول و غیر منقول ندارد، نیازی به دریافت برگه انحصار وراثت نیست، اما برای فردی که دارای مال و اموال می باشد، اخذ دادنامه حصر وراثت از سوی شورای حل اختلاف یا دادگاه الزامی می باشد.
برای استعلام انحصار وراثت، میتوانید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید یا آن را از سامانه ثنا درخواست کنید. در این روش کافی است با مراجعه به بخش استعلام، درخواست استعلام انحصار وراثت را ثبت کنید. این وبسایت پس از احراز هویت و بررسی مدارک، نتیجه استعلام را به صورت الکترونیکی به شما اعلام می کند.
برای گرفتن گواهی انحصار وراثت باید به شورای حل اختلاف مربوط به آخرین محل زندگی متوفی مراجعه کنید.
معمولا اخذ گواهی انحصار وراثت حدود 2 الی 3 ماه به طول می انجامد که البته با کمک یک وکیل با تجربه و با توجه به اینکه کاملا به مراحل کار آشنا است، این مدت زمان به طور قابل توجهی کوتاه تر خواهد بود. برای دریافت مشاوره در این مورد با کارشناسان گروه حقوقی ندای حق تماس بگیرید.
