طلاق غیابی چیست + شرایط طلاق غیابی

قبل از آشنایی با مفهوم طلاق غیابی بهتر است ابتدا بدانیم منظور از رای غیابی چیست؟

منظور از رای غیابی این است که خوانده پرونده در هیچ یک از جلسات دادرسی حاضر نشده و لایحه نفرستاده و در نهایت، امکان دفاع پیدا نکرده است. در این حالت، رای به صورت غیابی صادر می شود. در مبحث خانواده و به ویژه در موضوع طلاق نیز گاهی شرایطی پیش می آید که یکی از زوجین، به هر دلیلی در دادگاه حضور ندارد. در این شرایط طلاق غیابی به عنوان راهی برای انحلال نکاح توسط قانونگذار پیش بینی شده است.

در این مقاله، می خواهیم در مورد طلاق غیابی از طرف زن و مرد و شرایط و مراحل آن صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

طلاق غیابی چیست؟

در قوانین موضوعه کشور ما، تعریفی از طلاق غیابی ارائه نشده است. اما طلاق غیابی در اصطلاح قضایی به این معنی است که یکی از زوجین در دادگاه حاضر نشده و یا وکیل معرفی ننموده و هیچ لایحه ای ارائه نداده باشد. در واقع پس از اثبات شرایط در دادگاه، رای طلاق به صورت غیابی صادر می شود. حال ممکن است فرد مجهول المکان باشد یا با وجود ابلاغ  حضور پیدا نکند. طلاق غیابی نسبت به دیگر موارد طلاق، روند پیچیده تری دارد.  

شرایط طلاق غیابی

شرایط طلاق غیابی از طرف مرد و از طرف زن با هم کاملا متفاوت است که به بررسی هر دو می پردازیم.  

شرایط طلاق غیابی از طرف زن

زوجه زمانی می تواند درخواست طلاق را از دادگاه داشته باشد که دلایل موجهی برای این موضوع به دادگاه ارائه دهد. لذا شرایطی لازم است که به ذکر تعدادی ازآن ها می پردازیم:

1. در صورتی که زوج مدت طولانی (4 سال تمام ) غایب باشد: مانند اینکه سالها زندگی مشترک را رها نموده و به خارج ازکشور مهاجرت کرده باشد یا اینکه کلا زوجه از ایشان هیچگونه اطلاعی نداشته باشد. اگر زوج مجهول المکان باشد درصورت درخواست طلاق از طرف زن، مراحل دادرسی نشر اگهی می گردد.

2. در صورتی که زوج به زوجه به مدت 6 ماه هیچگونه نفقه ای پرداخت نکند. زوجه باید برای مطالبه نفقه دادخواست داده و رای دریافت نماید که به عنوان دلیل برای درخواست طلاق به دادگاه ارائه نماید.

3. چنانچه زوجه در طی زندگی مشترک به علت سوء رفتار زوج درعسر و حرج (سختی ) باشد. از جمله، می توان به ضرب و شتم زوجه یا اذیت و آزار و توهین، اعتیاد زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، اشتغال به شغل منافی شئونات خانوادگی، محکومیت قطعی زوج به حبس به مدت 5 سال یا بیشتر از آن، خیانت، عقیم بودن یا مشکلات جسمی و روحی زوج و هرگونه سوء رفتاری که باعث مختل شدن جدی زندگی مشترک باشد، اشاره کرد.

نکته: مصادیق عسر و حرج حصری نیست و احراز آن بعد از ارائه دلایل با قاضی است که اگر ادله را از سمت زن بپذیرد و قاضی دادگاه تشخیص دهد که هر نوع رفتار یا اتفاقی، زوجه را در تنگنا قرار داده و این سختی قابل تحمل نیست، بدون نیاز به حضور زوج، حکم طلاق غیابی زن را صادر می کند.

4. گاهی ممکن است شوهر در ضمن عقد نکاح، در قسمت شروط ضمن عقد، به زن وکالت برای طلاق داده باشد که در صورت تحقق بعضی امور یا حتی مطلق و در هر شرایطی (باتوجه به متن) بتواند از طرف همسر، خود را طلاق بدهد. در این حالت هم اگر شوهر در دادگاه حضور نیابد یا لایحه نفرستد یا ابلاغیه را شخصا دریافت نکرده باشد، حکم طلاق غیابی صادر خواهد شد و زوجه پس از انقضای مدت اعتراض به رای و قطعیت آن می تواند نسبت به ثبت آن در دفترخانه اقدام نماید.

شرایط طلاق غیابی از طرف مرد

طلاق غیابی از طرف مرد با طلاق غیابی از طرف زن تفاوت بسیاری دارد. با توجه به اینکه در ایران حق طلاق با مرد است، لذا در صورتی که مرد دادخواست طلاق دهد، می تواند حتی با وجود عدم حضور زن در دادگاه او را طلاق دهد. اما دادگاه قبل از صدور حکم طلاق، تکلیف زن را از بابت حقوق مالی اش مشخص می کند و تا تکلیف حقوق مالی زوجه مشخص نشود قاضی، پرونده مطروحه را مختومه نمی کند.

تفاوت های طلاق غیابی و حضوری

 عمده ترین تفاوت های  طلاق غیابی و حضوری این است که:

1. در طلاق حضوری، زوجین هر دو به یک اندازه فرصت حضور در جلسه رسیدگی و ارائه دلایل و دفاعیات لازم از خود را دارند، اما در طلاق غیابی، به دلیل عدم حضور یکی از زوجین، تنها زوج مقابل امکان ارائه دلیل را خواهد داشت.

2. در طلاق حضوری، ابلاغ به زوجین به صورت مستقیم صورت می گیرد. اما در طلاق غیابی ممکن است به دلیل مجهول المکان بودن یکی از زوجین، دادگاه برای ابلاغ وقت رسیدگی یا دیگر اقدامات قضایی ناچار به ارسال ابلاغ به آخرین نشانی محل سکونت فرد یا  نشر آگهی در جراید شود.

 3. در طلاق حضوری، دیگر فرجه 20 روز برای واخواهی حذف می شود. اما در طلاق غیابی، با توجه به نتیجه ابلاغ و فرصت دفاع برای خوانده، صدور حکم طلاق مستلزم صرف زمان بیشتری است.

4. در طلاق حضوری، زوجین امکان تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی را دارند. اما در طلاق غیابی یک فرصت 20 روزه واخواهی برای خوانده وجود دارد که پس از انقضاء مواعد قانونی، رای صادره قطعی می شود.

اگر قصد دریافت مشاوره از وکیل طلاق توافقی مجرب و پایه یک را دارید، روی لینک بهترین وکیل طلاق توافقی در تهران کلیک کنید.

مدارک لازم برای طلاق غیابی

مدارک لازم برای دادخواست طلاق غیابی از طرف زوجین شامل موارد زیر می باشد:

•  اصل سند ازدواج (در صورت عدم دسترسی تهیه رونوشت آن از دفترخانه)
• اصل شناسنامه
• اصل کارت ملی
• ارائه گواهی عدم بارداری در صورت ثبت طلاق از طرف زوجه

البته مدارک بسته به نوع  پرونده ممکن است شامل موارد مختلف دیگری نیز باشد. به عنوان مثال اگر زوجه مدعی آزار و اذیت جسمی باشد، باید گواهی پزشکی قانونی به دادگاه ارائه دهد.

طلاق غیابی از طرف زن

با توجه به توضیحاتی که داده شد، طلاق غیابی از طرف زن، به این معناست که اگر زوجه با داشتن دلایل منطقی و محکمه پسند مانند سوء رفتار زوج، مفقود الاثر بودن و …، دادخواست طلاق غیابی بدهد، چنانچه همسر او در دادگاه حاضر نشده و یا لایحه‌ و دفاعی از خود به دادگاه ارسال نکند، رأی صادر شده از طرف دادگاه برای زوجه غیابی خواهد بود.

طلاق غیابی از طرف مرد

طبق ماده 1133 قانون مدنی اختیار طلاق با مرد می باشد. لذا اگر به دادگاه مراجعه کند و دادخواست طلاق ثبت کند، چه زوجه در دادگاه حضور پیدا کند چه نکند رای صادر می شود. منتها در حالت دوم رای صادره طلاق غیابی محسوب می شود. یعنی رای طلاق به درخواست مرد صادر می شود و همچنین زن حق دارد در زمان های مقرر قانونی (20 روز) به رای صادره اعتراض (واخواهی) کند.

طلاق غیابی از طرف زن چقدر طول میکشد؟

بسته به شرایط پرونده و اعتراض یا عدم اعتراض خوانده و سایر عوامل، مدت زمان طلاق غیابی از طرف زن متغییر بوده و امکان تعین زمان مشخصی مقدور نیست. ولی ممکن است گاهی تا یک سال هم زمان ببرد. حضور یک وکیل طلاق و ارائه صحیح دلایل به دادگاه می تواند مسیر را برای زوجه هموار و کوتاه تر نماید.

مهریه در طلاق غیابی

مهریه به عنوان یک دین برذمه زوج می باشد و در هر حال، زوجه در هر زمان امکان مطالبه آن را دارد و اگر درخواست طلاق غیابی از طرف مرد باشد، وی مکلف به پرداخت کلیه حقوق مالی زوجه از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل، و …خواهد بود و غیبت زوجه تکلیف مرد را ساقط نمی کند.

 در طلاق غیابی از طرف زوجه نیز حقوق مالی از جمله مهریه ساقط نمی شود، اما با توجه به دلایل اثباتی ارائه شده توسط زوجه، شرایط مختلفی وجود دارد، ولی قاعده  کلی این است که در طلاق غیابی از طرف زوجه نیز مهریه به وی تعلق می گیرد. در واقع درخواست طلاق از طرف زن و در عین حال مطالبه مهریه در صورتی امکان پذیر است که زن دلایل محکمه پسند و قانونی برای طلاق خود را به دادگاه اثبات نماید.

مراحل درخواست طلاق غیابی توسط زن

چنانچه ادامه زندگی مشترک برای زوجه توام با عسر و حرج باشد ماده 1130 قانون مدنی به زن اجازه داده است که اگر دوام زوجیت برایش باعث عسر و حرج است می تواند با مراجعه به حاکم شرع تقاضای طلاق نماید. حال برای این درخواست زوجه باید مراحلی را طی کند از جمله اینکه باید با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به ثبت نام ثنا نموده و با ارائه اصل مدارک گفته شده دادخواست خود را مبنی بر تقاضای طلاق ثبت نماید و دلایل خود را نیز ضمیمه کند.

در خصوص آدرس زوج حتی الامکان اگر هم دسترسی ندارد آخرین آدرس اقامتگاه قانونی را اعلام نماید و در نهایت دادگاه بررسی نموده و اگر هیچ نشانی از زوج نباشد نشر آگهی می شود. درجلسه رسیدگی، دادگاه دلایل زوجه را بررسی نموده و چنانچه نیاز به شهادت شهود و تحقیق محلی باشد انجام شده و در صورتی که غیبت زوج باعث بلاتکلیفی زوجه شده باشد، دادگاه اقدام به صدور رای طلاق غیابی می نماید.

 اما نکته حائز اهمیت این است که در قانون، برای اجرای احکام غیابی نیاز به اخذ تامین است که تبصره ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی به این موضوع اشاره دارد. بنابراین در مرحله اجرای حکم طلاق غیابی، زوجه باید تامینی مانند فیش حقوقی یا جواز کسب به دادگاه بسپارد در غیر این صورت حکم طلاق اجرا نمی شود.

مراحل طلاق غیابی در دفترخانه

بعد از صدور حکم طلاق غیابی، زوج یا زوجه حسب مورد باید مراحل ذیل را در دفترخانه انجام دهند:

1. پس از اخذ حکم طلاق قطعی باید برای ثبت به دفترخانه ازدواج و طلاق مراجعه نمایند.

2. مدارک خود شامل اصل حکم طلاق، اصل شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج را به سردفتر تحویل داده و شهود را معرفی و هزینه های قانونی را پرداخت نماید.

 3. زوجه باید گواهی عدم بارداری را نیز از آزمایشگاه تهیه و به سردفتر تحویل داده و چنانچه زوجه، باکره باشد نیز از طرف دادگاه به پزشکی قانونی معرفی می گردد و نتیجه آن را نیز باید به سردفتر ارائه دهد.

4. پس از امضاء دفاتر و اوراق و اسناد مربوط به طلاق، اصل عقدنامه توسط سردفتر اخذ شده و سند طلاق تحویل می گردد و در شناسنامه نیز مهر طلاق درج می شود.

ثبت طلاق غیابی

طلاق غیابی نیز مانند دیگر طلاق ها باید به ثبت برسد. نحوه ثبت طلاق غیابی برای زوج و زوجه متفاوت است.

ثبت طلاق غیابی از طرف زن

اگر زوجه متقاضی طلاق بوده و رای طلاق غیابی از دادگاه گرفته باشد، ظرف شش ماه از تاریخ قطعیت حکم، فرصت دارد تا به دفترخانه جهت ثبت مراجعه نماید و اگر زوج ظرف یک هفته در دفترخانه حضور نیابد، دفتر طلاق ابلاغیه صادر و به زوج اخطار می دهد و یک نوبت دیگر به او مهلت داده شده و در صورت امتناع از حضور، طلاق غیابی زن ثبت رسمی می گردد و اگر زوج مجهول المکان بوده باشد، پس از نشر آگهی و انقضاء مهلت، طلاق ثبت می شود.

ثبت طلاق غیابی از طرف مرد

اگر زوج متقاضی طلاق باشد پس از اخذ رای قطعی طلاق ظرف سه ماه فرصت دارد برای ثبت گواهی عدم امکان سازش به دفترخانه مراجعه کند و ضمن پرداخت حقوق مالی زوجه، وی را مطلقه نماید. در صورت عدم حضور زوجه، علیرغم ابلاغ سردفتر یا عدم دسترسی به وی یا نشر اگهی، صیغه طلاق بدون حضور زن جاری شده و طلاق غیابی ثبت رسمی می گردد.

طلاق غیابی خارج از کشور

ایرانیان خارج از کشور علیرغم مهاجرت، تبعه ایران محسوب می شوند لذا مراحل صدور حکم طلاق را حتی در صورت انجام و ثبت در خارج کشور باید بر طبق قوانین و مقررات ایران نیز انجام داده و ثبت کنند.

لذا  اگر زن یا مرد مقیم خارج از کشور قصد طلاق غیابی داشته باشد لازم است به وکیلی در داخل کشور وکالت داده  تا امور را به جای او پیش ببرد. برای این کار باید از سامانۀ میخک، وکالتنامه ای تنظیم کرده و به وکیل معتمد خود در ایران جهت پیگیری امور و شرکت در جلسات دادگاه وکالت دهند.

نمونه رای دادنامه طلاق غیابی از طرف زن

یک نمونه رای طلاق غیابی حسب درخواست زوجه به استناد عسر و حرج در این جا آورده می شود.

در خصوص دادخواست خانم….. فرزند ……به طرفیت همسرش آقای …… فرزند ……صدور حکم طلاق به علت عسر و حرج ناشی از سوء معاشرت و ترک زندگی مشترک با عنایت به محتویات پرونده و استشهادیه تنظیمی و این که خواهان حاضر به بذل حقوق مالی خود در قبال طلاق می باشد با توجه به وضعیت موجود خواسته، موجه است و با عنایت به مواد 1119، 1130، از قانون مدنی و مواد 26و27و28و33 از قانون حمایت خانواده حکم بر الزام زوج به مطلقه نمودن خواهان صادر می نماید. خواهان ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ و قطعیت دادنامه می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر طلاق و با بذل تمام مهریه ما فی القباله  و قبول بذل از طرف زوج و توکیل غیر به اجرای صیغه طلاق خلع نوبت اول و ثبت آن اقدام نماید. فرزند مشترک بزرگسال است. زوجه مطالبه دیگری ندارد. رای صادره غیابی و ظرف 20 روز قابل واخواهی در این شعبه و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر استان تهران و سپس ظرف بیست روز قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور می باشد.

تکلیف حقوق مالی زوجه در طلاق غیابی از طرف مرد

این سوال مطرح می شود که در صورت اراده مرد مبنی بر طلاق زن در غیاب او، حقوق مالی همسرش علاوه بر مهریه چه می شود؟

قطعا حقوق مالی زوجه باید تعیین تکلیف شود که عبارت است از مهریه، اجرت المثل، نفقه ایام عده، نفقه معوقه (در شرایطی که زوجه نفقه معوقه را مطالبه کند و استحقاق دریافت آن را داشته باشد) و شرط تنصیف دارایی مندرج در سند ازدواج (البته به این شرط که مرد بند عقدنامه را امضاء نموده و اموالی که به دست اورده نیز بعد از تاریخ عقد باشد)

البته با توجه به رویه عملی دادگاهها شرط تنصیف و اجرت المثل و نفقه معوقه معمولا در صورتی مورد حکم قرار می گیرد که زوجه آن را مطالبه و از دادگاه درخواست کند.

 لازم به ذکر است، زمانی که قاضی می خواهد گواهی عدم امکان سازش را صادر کند منوط به تعیین تکلیف موضوع حقوق مالی زوجه خواهد بود که اگر مرد از تمکن مالی برای پرداخت برخوردار نباشد، می تواند دعوای اعسار مطرح کند. در این حالت اگر قاضی تشخیص به صحت ادعای مرد داد رای به تقسیط حقوق مالی می دهد.

حضانت فرزندان در طلاق از طرف مرد

وفق ماده 1169 قانون مدنی، حضانت فرزند چه پسر چه دختر تا 7 سالگی با مادر است و پس از این سن درمورد دختر تا سن 9 سالگی و درمورد پسر تا سن 15 سالگی با پدر می باشد که البته ربطی به اینکه دادخوست طلاق از طرف مرد باشد یا زن ندارد.

البته چون درامور خانواده مصلحت کودک و طفل مطرح هست این موضوع قابل انعطاف بوده و چنانچه عدم صلاحیت یکی از زوجین ثابت شود، حضانت از هریک ازآنها سلب می شود.

طلاق غیابی در دوران عقد

تقاضای طلاق غیابی دردوران عقد با درخواست طلاق غیابی بعد از شروع زندگی مشترک تفاوتی ندارد و صرفا در نحوه تعلق حقوق مالی به زوجه این تفاوت وجود دارد. یعنی اگر زوجه باکره باشد ازحقوق مالی همان نصف مهریه مندرج درسند ازدواج و همچنین نفقه شامل حال زوجه می شود. لذا قبل از شروع زندگی مشترک، اجرت المثل در دوران عقد ونامزدی به زوجه تعلق نمی گیرد.

عده زن در طلاق غیابی

عده یعنی بعد از منحل شدن و اتمام رابطه زوجیت، زن تا مدت زمان مشخصی نمی تواند با فرد دیگری ازدواج کند که این ایام عده نامیده می شود. وفق قانون مدنی مدت زمان عده طلاق، سه ماه است که درحکم دادگاه نیز قید می شود. ممکن است که عده طلاق در شرایط مختلف، متفاوت باشد. مثلا اگر زن باردار باشد، مدت عده تا زمان زایمان است. در دو مورد هم زن عده ندارد موردی که زن یائسه باشد و مورد دیگر زمانی که بین زوجین رابطه زناشویی برقرار نشده باشد.

مزایای داشتن وکیل در طلاق غیابی

طلاق غیابی صرفا از سمت زوجه مطرح نمی شود و امکان طرح دعوی طلاق غیابی از طرف زوج نیز وجود دارد، اما با توجه به اینکه پرونده های طلاق غیابی ازطرف زن نیازمند اثبات دلایل محکمه پسند و منطقی در دادگاه می باشد، همواره این نوع طلاق از پرونده های چالشی در دادگاه خانواده است.

بنابراین بهتر است از ابتدای طرح دادخواست و ارائه مستندات وکیل داشته باشید. وکیل طلاق غیابی از ابتدای شروع پرونده در کنار شما بوده و در تنظیم دادخواست طلاق و ثبت آن به شما کمک می‌کند و شما را همراهی می‌کند تا دلایل مناسب و موجه خود برای صدور حکم طلاق غیابی را به دادگاه ارائه دهید. برای دریافت مشاوره با کارشناس مجموعه در واتساپ درارتباط باشید.

سوالات متداول